شهر الکترونیک و الزامات آن

شبکه های ارتباطی نوین و در راس آنها شبکه جهانی اینترنت، فضاهای مجازی را در اشکال گوناگون آن پدید آورده و باعث انقلابی عظیم در تمامی ابعاد زندگی انسان ها و سازمانها شده و جهانی مجازی را بوجود آورده اند. (البته باید یاد آور شویم که فاصله مابین آنچه در شهرهای کشور عزیزمان ایران وجود دارد با آنچه در کشورهای پیشرفته بوده، قابل ملاحظه است و کاهش این فاصله نیاز به سعی و تلاش مضاعف دارد) این فناوری روش های کارکرد و نگرش افراد، سازمان ها و دولت ها را دگرگون ساخته و باعث ایجاد صنایع نوین، مشاغل جدید و خلاقیت در انجام امور شده است.

ظهور پدیده هایی چون کسب و کار الکترونیکی، تجارت الکترونیکی، بانکداری الکترونیک، آموزش الکترونیکی و... که این روزها بسیار گسترش یافته، از نتایج عمده نفوذ و گسترش فناوری اطلاعات در ابعاد مختلف بوده که همین امر منجر به شکل گیری شهر الکترونیک شده تا بتوان هرچه بیشتر و مطلوب تر در بستر شهر الکترونیکی، حجم وسیعی از فعالیت ها و خدمات شهری را بصورت الکترونیک ارائه کرد.

شهر الکترونیکی شهری است که شهروندان آن بتوانند از خدمات الکترونیکی ارائه شده که بخش زیادی از آن باید به صورت آنلاین ارائه شود، در تمام مدت شبانه روز بدون محدودیت مکانی، با شیوه ای مطمئن و ایمن بهره مند باشند.

به عبارت دیگر شهر الکترونیکی شهری است که همه خدمات مورد نیاز مردم در بخش دولتی و خصوصی به صورت تمام وقت برای همه افراد در همه جا قابل دسترسی باشد. کوکلیز شهر الکترونیکی را ارتباطی هماهنگ و برپایه شبکه، برای انجام وظایف معمولی اهالی، به روش الکترونیکی که پیش از این در مدل شهر معمولی، توسط خود اشخاص انجام می شد; تعریف می کند.

شهروند الکترونیک کسی است که حداقل دانش لازم در رابطه با مفاهیم پایهICT، حداقل توانایی لازم در به کارگیری سیستم های عامل ویندوز و واژه پرداز مایکروسافت، توانایی کافی برای برقراری ارتباط با اینترنت و وب جهان گستر، توانایی مبادله پیام های الکترونیکی از طریق پست الکترونیکی، توانایی کافی برای یافتن اطلاعات از طریق موتورهای جست و جو در وب، توانایی تکمیل فرم های آنلاین اینترنتی و انجام کارهای روزمره مختلف از طریق شبکه را داشته باشد. (البته وجود یک سیستم مخابراتی قوی و در دسترس ضروری است.)

یکی از مهمترین سازمان ها در تحقق بخشیدن به اهداف شهر الکترونیک، بانکداری الکترونیکی و خدمات گسترده آن است که امروزه در کشورمان شرایط آن با حضور قوی بانکهای خصوصی در صحنه بانکداری تاحدودی فراهم گردیده است. (البته هنوز جای کار بسیار وجود دارد) چراکه در دنیای پیشرفته کنونی منظور از بانکداری الکترونیکی، سامانه یکپارچه ای بوده که همه خدمات پولی و مدیریتی را در قالب یک سامانه واحد و متمرکز ارائه می نماید. لذا بانکداری الکترونیکی می تواند مقدمه ای برای ورود به دنیای جدید و شیوه های نوظهور باشد.

گسترش هرچه بیشتر بانکداری نوین خود می تواند مصداق اصلاح الگوی مصرف در بخش بانکداری باشد. چراکه ارائه خدمات به صورت الکترونیکی موجب صرفه جویی عظیمی در هزینه های جاری شهروندان در تمامی کلان شهرها می شود. در هزاره سوم که عصر دیجیتال خوانده شده; پایه گذاری، توسعه و گسترش شهر الکترونیکی یک ضرورت و اجبار بوده و دیگر نمی توان آن را یک موضوع تشریفاتی و تجملی تلقی کرد. زیرا امروزه فناوری اطلاعات و ارتباطات یک زیرساخت اساسی برای همه جوامع است. اگر در دنیای کنونی به توسعه الکترونیک و پایه گذاری شهر الکترونیکی نپردازیم، در واقع نقش و جایگاه شهری را از شهرها خواهیم گرفت و شهرهای ما عملا روستاهایی عقب مانده از تکنولوژی های روز به شمار خواهند آمد.

از سوی دیگر باید توجه داشت که فناوری اطلاعات و ارتباطات تنها خرید سخت افزار و توسعه نرم افزار نبوده و اگر همه این شرایط به لحاظ فنی و مهندسی نیز فراهم شود، نقش و جایگاه ساکنان این شهر و شهروندان آن همچنان نقشی اساسی و غیر قابل انکار است.

اما باید بدانیم که گام اساسی برای تحقق شهر الکترونیکی و استقرار شهروندان در آن، دولت الکترونیکی است. برخی از نارسایی های مرتبط در این حوزه، نگرانی هایی را برای متولیان امر در طراحی و پیاده سازی شهر الکترونیکی فراهم آورده است.

چراکه مهم ترین مساله در حوزه بانکداری الکترونیکی این است که مزایای آن برای مردم روشن و فرهنگ بهره گیری از این مزایا در بین مسئولان و اعضای جامعه نهادینه شود. لذا الزامیست که در تحقق یک شهر الکترونیکی تمامی شهروندان بتوانند به خدمات مورد نیاز خود دسترسی پیدا کنند. (یکی از راههای تحقق شهر الکترونیکی، آموزش صحیح شهروندان الکترونیکی است) در این میان نقش آگاهی مسوولان و توجه آنان به اقداماتی که در این عرصه برای تحقق شهر الکترونیکی باید صورت دهند، کم اهمیت تر از توانمند سازی شهروندان و آگاهسازی آنان از قابلیت ها و الزامات زندگی در شهرهای الکترونیک نیست.

لذا در پایان باید گفت درصورت آماده شدن بسترهای مناسب، ایران به لحاظ بهره گیری از مهارت های دنیای الکترونیکی از ظرفیت بسیار بالایی برخوردار است. در کشور عزیزمان ایران نیز شهرهای مختلف به همراه سازمان های موجود در آنها، گام های بلندی را برای الکترونیکی شدن برداشته و کارهای قابل تقدیری انجام داده اند اما باید بیشتر تلاش و کوشش کرد تا شهری الکترونیکی مدرن امروزی داشته باشیم