فرمول محاسبه ی ضریب نفوذ اینترنت

آمار کاربران اینترنت در ایران به موضوع مورد مناقشه ای بین مراجع مختلف تبدیل شده است؛ اخیرا معاون امور مجلس رییس جمهور در همایشی اعلام کرد که هنوز ضریب نفوذ اینترنت در کشور ?? درصد است که طبق اعلام اتحادیه جهانی مخابرات ?? درصد کم تر از متوسط جهانی است. اما وزیر ارتباطات در همان جلسه درباره میزان ضریب نفوذ اینترنت کشور گفت: این میزان و درواقع ضریب نفوذ اینترنت در کشور ما 34/9 درصد است که البته ما برروی شاخص ها و تعیین آن ها بحث داریم و اهداف مختلفی برروی این شاخص ها وجود دارد؛ اما به نظر می رسد تعیین هرچه سریع تر یک فرمول علمی قابل قبول ضروری است و می تواند پایان بخش این اختلافات آماری باشد.
سرشماری کاربران اینترنت و ارایه آماری دقیق در این زمینه از جمله مواردی است که تا امروز در کشور مورد توجه جدی و مناسب واقع نشده و این در حالی است که با توجه به نفوذ روزافزون اینترنت در زندگی مردم این سرشماری می تواند با ارائه تصویری مناسب از میزان و حوزه های نفوذ اینترنت در کشور، بستر مناسبی برای سیاستگذاری و برنامه ریزی در این حوزه را ایجاد کند.
به عقیده کارشناسان، ارایه آماری دقیق از کاربران اینترنتی کشور علاوه بر آنکه در تعیین جایگاه واقعی کشور نسبت به سایر کشورهای منطقه و جهان بسیار موثر خواهد بود، با توجه به اهمیت شاخص ضریب نفوذ اینترنت و همچنین فقدان اطلاعات کافی در این زمینه برای محاسبه شاخص های بین المللی هم بسیار ضروری است.
سرشماری کاربران اینترنت کشور یکی از اقدامات اخیر شرکت فن آوری اطلاعات با همکاری مرکز آمار ایران است که به گفته مسوولان، با هدف تحقق اهداف مرکز توسعه و مدیریت اینترنت (متما) انجام می شود که یکی از آن ها نیز طرح تعیین ضریب نفوذ اینترنت کشور به عنوان اولین اقدام عملی در تعیین شاخص های فن آوری اطلاعات کشور است.
اما در خبرها اعلام شد که معاون شرکت فن آوری اطلاعات ایران از نهایی شدن فرمول جدید محاسبه ضریب نفوذ اینترنت در کشور خبر داد و گفت: این فرمول در قالب یک پروژه و توسط دانشگاه صنعتی شریف تعیین و محاسبه شده است.
این فرمول ظاهرا به مراتب دقیق تر از روش هایی است که پیش از برای تعیین ضریب نفوذ اینترنت در کشور استفاده می شد و دارای پارامترهای اندازه گیری بیش تری است و این امید وجود دارد که با بهره گیری از این روش آمار واقعی تری از تعداد کاربران اینترنت در کشور بدست آید.
سال گذشته دانشگاه شریف توانست با ارایه بهترین طرح، برنده مناقصه شرکت فن آوری اطلاعات شود و تعیین ضریب نفوذ اینترنت را به روش علمی و براساس اطلاعات شبکه آغاز کند. اغلب آمارهایی که تاکنون درباره ضریب نفوذ اینترنت اعلام شده، بی تردید خالی از اشکال نبوده است که با بهره گیری از فرمول جدید این آمارها بهبود می یابد.

ظاهرا بعد از تهیه فرمول علمی ضریب نفوذ اینترنت توسط دانشگاه صنعتی شریف، این فرمول مورد بررسی خبرگان و متخصصان نیز قرار گرفت. و اکنون یک فرمول ریاضی موجود است که دارای پارامترهای قابل اندازه گیری متعددی است، بنابراین برای دست یافتن به عدد نهایی، نخست باید اطلاعات اولیه براساس این پارامترها بدست آید.
با توجه به اینکه وجود آمار دقیق از کاربران اینترنتی در کشور برای حرکت در مسیر توسعه ضروری است، به نظر می رسد این اقدام شرکت فن آوری اطلاعات با همکاری مرکز آمار ایران نیز با توجه به اهداف اعلام شده و در راستای تحقق این امر باشد.
به عقیده تحلیلگران برای مشخص شدن ضریب نفوذ اینترنت در هر کشور باید تعریف دقیقی از یک کاربر اینترنت ارایه شود و همچنین باید تقسیم بندی درستی از کاربران، به عنوان کاربران مبتدی تا حرفه یی نیز صورت بپذیرد که مثلا در این زمینه، در اغلب آمارگیری ها درباره ضریب نفوذ اینترنت در جهان، از اقدامات میدانی کمک گرفته می شود؛ به این معنی که تعداد قابل توجهی از افراد از قشرهای مختلف، درآمدهای متفاوت و غیره به طور مستقیم مورد پرسش قرار می گیرند تا با جمع آوری اطلاعات بتوان ضریب نفوذ اینترنت را بااحتمال دقیق تری به دست آورد.
به گفته دست اندرکاران اجرایی طرح سرشماری کاربران اینترنت در کشور، استانداردهای بین المللی ای برای تعریف کاربران اینترنت وجود دارد که با استعلام رسمی و پاسخ هایی که دریافت کرده اند این واژه را این طور تعریف کرده اند:" کسی که در یک سال گذشته به عنوان مثال از ابتدای سال ?? به هر نحو و روش و با هر مدتی (مانند DailuP، تلفن همراه، استفاده از رایانه های محل کار، دانشگاه و غیره) به اینترنت وصل شده و از خدمات آن استفاده کرده باشد" در نتیجه در این طرح، کاربر اینترنت فردی است که طی ?? ماه گذشته در داخل کشور با اتصال به شبکه اینترنت از یکی از خدمات اینترنتی استفاده کرده باشد.
آنچه در انجام این طرح مهم به نظر می رسد نحوه اجرا و هماهنگی آن، با اهداف مدنظر است که به عقیده برخی کارشناسان، طرح سرشماری از کاربران اینترنت که با اختصاص سرمایه میلیونی از سوی شرکت فن آوری اطلاعات و با همکاری مرکز آمار ایران در حال اجراست، در این حوزه با مشکلات و چالش هایی همراه است.
طرح سرشماری با انتقادهایی هم روبه روست؛ برخی تحلیلگران معتقدند در شرایطی که کیفیت و سرعت اینترنت در ایران هم چنان با چالش مواجه است، بهتر است به جای پرداختن به پروژه هایی مانند سرشماری، تلاش و صرف هزینه ویژه ای برروی ارتقاء کیفیت اینترنت در کشور انجام شود.
برخی پژوهشگران حوزه IT هم بر این عقیده اند از آنجا که اکثر کاربران کشور از طریق روش Dailup به اینترنت وصل می شوند؛ بنابراین نمی توان به آمار ارایه شده از نتایج این طرح اتکا کرد؛ چرا که در حال حاضر اتصال به اینترنت از طریق Dailup در اکثر کشورهای جهان منسوخ شده است و آن ها رو به خدمات پیشرفته و پرسرعتی مثل ADSL، WIMAX و ... آورده اند.
همچنین این آمارگیری از امکان مقایسه ایران با سایر کشورها جلوگیری می کند؛ زیرا اگر در کشوری ?? درصد کاربران، از طریق ADSL به اینترنت وصل باشند در ایران این رقم به کمتر از ?? درصد می رسد، ضمن اینکه حتی در داخل کشور نیز افراد مختلف، از نظر دسترسی و سرعت اینترنت قابل قیاس با یکدیگر نیستند.
طرح سرشماری از کاربران اینترنت، اگر با دقت مناسب انجام شود و ضریب نفوذ واقعی اینترنت در کشور را مشخص کند، همانگونه که در اهداف انجام آن ذکر شده است می تواند در جذب منابع خارجی و مشخص شدن جایگاه واقعی ایران در رتبه بندی جهانی موثر باشد و ایران را به عنوان کشوری برجسته و مکانی برای فعالیت افراد به جهان بشناساند.
ضمن اینکه مشخص شدن ضریب نفوذ اینترنت در کشور قطعا این کمک را می کند که اگر در این حوزه، پایین تر از حد استاندارد جهانی مخابرات (ITU) هستیم، با برنامه ریزی های اصولی آن را افزایش دهیم؛ بنابراین تحلیل اطلاعات به دست آمده از این سرشماری، به برنامه ریزی دقیق تر و تضمین کیفیت شبکه و تناسب کمیت با تقاضا بسیار کمک خواهد کرد.